پروستات چیست ؟ نشانه های بیماری پروستات و انواع روش درمان آن

پروستات چیست ؟ پروستات یک غده‌ی کوچک به اندازه‌ی گردو در بدن مردان است که زیر مثانه و اطراف مجرای ادرار قرار دارد. این غده نقش مهمی در تولید مایع منی ایفا می‌کند، به‌طوری که مایعی را تولید می‌کند که با اسپرم‌ها مخلوط شده و منی را تشکیل می‌دهد. این مایع به حرکت و تغذیه اسپرم‌ها کمک می‌کند تا در دستگاه تناسلی زن بتوانند به تخمک برسند.

با بالا رفتن سن، پروستات ممکن است بزرگ‌تر شود و مشکلاتی مانند انسداد مجرای ادرار ایجاد کند، که می‌تواند منجر به مشکلات ادراری مثل تکرر ادرار، مشکل در دفع ادرار و درد در این ناحیه شود. این وضعیت به عنوان هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات یا بزرگی خوش‌خیم پروستات شناخته می‌شود. در برخی موارد، ممکن است پروستات دچار عفونت یا حتی سرطان شود، که نیازمند تشخیص و درمان به موقع است.

کار پروستات چیست

وظایف اصلی پروستات شامل موارد زیر است:

پروستات مایعی تولید می‌کند که بخشی از مایع منی را تشکیل می‌دهد. این مایع حاوی ترکیباتی است که اسپرم را تغذیه کرده و از آن‌ها در برابر محیط‌های اسیدی محافظت می‌کند؛ همچنین مایع منی به روانی حرکت اسپرم‌ها کمک می‌کند تا به‌راحتی به تخمک برسند و فرایند باروری را تسهیل کنند. پروستات با کنترل مجرای ادرار به تنظیم جریان ادرار کمک می‌کند. با انقباض عضلات اطراف پروستات، این غده به تنظیم جریان ادرار و جلوگیری از نشت آن به درون مجرای ادرار کمک می‌کند. مایع پروستات دارای موادی است که به محافظت از اسپرم‌ها در مقابل عوامل مخرب کمک می‌کند. این مایع باعث می‌شود اسپرم‌ها در طول مسیر تا رسیدن به تخمک سالم بمانند و احتمال باروری افزایش یابد. پروستات با انقباض در زمان انزال، مایع منی را به مجرای ادرار هدایت می‌کند. این انقباضات بخشی از فرایند تولید و هدایت مایع منی هستند و به خروج آن در زمان انزال کمک می‌کنند. پروستات به‌طور غیرمستقیم در تنظیم برخی هورمون‌های جنسی مانند تستوسترون نقش دارد. این غده تحت تأثیر هورمون‌ها رشد می‌کند و عملکرد آن نیز به سطح هورمون‌های بدن مرتبط است. پروستات نقش حیاتی در سیستم تولید مثل مردان دارد و در فرآیندهای تولید، تغذیه و محافظت از اسپرم، تنظیم ادرار و انزال دخیل است. با افزایش سن، پروستات ممکن است بزرگ‌تر شود که می‌تواند مشکلاتی را ایجاد کند و نیاز به مراقبت و توجه داشته باشد.

علائم پروستات

علائم مشکلات پروستات به نوع مشکل و شدت آن بستگی دارد. شایع‌ترین مشکلات پروستات شامل بزرگی خوش‌خیم پروستات، پروستاتیت (عفونت یا التهاب پروستات) و سرطان پروستات هستند. هر کدام از این شرایط می‌توانند علائم متفاوتی ایجاد کنند، اما برخی علائم رایج بین این مشکلات مشترک هستند:

علائم بزرگی خوش‌خیم پروستات (هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات)

• تکرر ادرار، به خصوص در شب
• احساس فوریت در ادرار کردن
• مشکل در شروع دفع ادرار
• ضعیف یا قطع شدن جریان ادرار
• احساس تخلیه ناقص مثانه پس از ادرار
• قطره‌قطره آمدن ادرار پس از اتمام ادرار

علائم پروستاتیت (التهاب یا عفونت پروستات)

• درد و سوزش هنگام ادرار
• تب و لرز (در صورت عفونت باکتریایی)
• درد در پایین کمر، کشاله ران یا ناحیه تناسلی
• ادرار مکرر و همراه با فوریت
• درد هنگام انزال
• خون در ادرار یا مایع منی

علائم سرطان پروستات

در مراحل اولیه، سرطان پروستات معمولاً علائمی ایجاد نمی‌کند. اما در مراحل پیشرفته‌تر ممکن است این علائم ظاهر شوند:

• مشکلات ادراری مشابه بزرگی پروستات
• درد یا ناراحتی در ناحیه لگن
• درد در ناحیه پایین کمر و ران‌ها
• خون در ادرار یا مایع منی
• کاهش وزن ناگهانی و غیرقابل توضیح

اگر فردی این علائم را تجربه کند، به خصوص با بالا رفتن سن، بهتر است به پزشک مراجعه کند تا علت آن بررسی و درمان مناسب ارائه شود.

سرطان پروستات

سرطان پروستات یکی از شایع‌ترین انواع سرطان در مردان است که در غده پروستات رخ می‌دهد. این سرطان معمولاً به آهستگی رشد می‌کند و ممکن است برای سال‌ها بدون علائم باشد. در بسیاری از موارد، سرطان پروستات در مراحل اولیه با موفقیت قابل درمان است.

عوامل خطر سرطان پروستات

خطر ابتلا به این سرطان با افزایش سن افزایش می‌یابد و در مردان بالای ۵۰ سال شایع‌تر است. داشتن اقوام درجه یک (پدر یا برادر) با سابقه سرطان پروستات، خطر ابتلا را افزایش می‌دهد. آمار نشان می‌دهد که سرطان پروستات در مردان آفریقایی‌تبار شایع‌تر و معمولاً پیشرفته‌تر است. رژیم غذایی پرچرب و کم‌فیبر و همچنین سبک زندگی غیرفعال ممکن است خطر این بیماری را افزایش دهد.

علائم سرطان پروستات

سرطان پروستات در مراحل اولیه معمولاً بدون علائم است. اما با پیشرفت بیماری، علائمی ممکن است بروز کنند. مشکلات ادراری مانند تکرر ادرار، ضعیف شدن جریان ادرار، یا مشکل در تخلیه کامل مثانه، خون در ادرار یا مایع منی، درد یا ناراحتی در ناحیه لگن، پایین کمر، یا کشاله ران و کاهش وزن غیرقابل توضیح امکان‌پذیر است. تشخیص این بیماری از طریق روش‌های مختلفی نجام می‌شود. آزمایش PSA میزان پروتئینی به نام آنتی‌ژن اختصاصی پروستات را در خون اندازه‌گیری می‌کند. بالا بودن سطح PSA ممکن است نشانه‌ای از سرطان پروستات یا مشکلات دیگر پروستات باشد. معاینه مقعدی توسط پزشک با لمس پروستات می‌تواند به هرگونه تغییر یا سفت شدن غیرطبیعی پی ببرد. بیوپسی پروستات در صورت وجود شواهد مشکوک، نمونه‌برداری از بافت پروستات برای تأیید یا رد سرطان انجام می‌شود.

درمان سرطان پروستات

نوع درمان به مرحله سرطان و سلامت کلی بیمار بستگی دارد. در مواردی که سرطان بسیار آهسته رشد می‌کند، پزشک ممکن است تنها با پیگیری دوره‌ای بیماری را تحت نظر بگیرد. در مراحل اولیه، جراحی برای برداشت غده پروستات (پروستاتکتومی) ممکن است انتخاب شود. استفاده از اشعه برای از بین بردن سلول‌های سرطانی، به خصوص در مواردی که سرطان محدود به پروستات است. کاهش سطح هورمون تستوسترون که رشد سلول‌های سرطانی پروستات را تحریک می‌کند. استفاده از داروها برای از بین بردن سلول‌های سرطانی در مراحل پیشرفته‌تر. به دلیل اینکه سرطان پروستات در مراحل اولیه معمولاً بدون علائم است، انجام چکاپ‌های دوره‌ای به خصوص برای مردان بالای ۵۰ سال می‌تواند به تشخیص زودهنگام و درمان مؤثر این بیماری کمک کند.

علت بزرگ شدن پروستات چیست

بزرگ شدن پروستات، که به آن هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات (BPH) نیز گفته می‌شود، یک وضعیت شایع در مردان مسن است. با افزایش سن، این غده ممکن است به تدریج بزرگ‌تر شود، که می‌تواند به مشکلات ادراری منجر شود. دلایل دقیق این بزرگ شدن به طور کامل مشخص نیست، اما عوامل مختلفی ممکن است در این امر نقش داشته باشند. با بالا رفتن سن، تغییرات در سطح هورمون‌های جنسی مانند تستوسترون و استروژن رخ می‌دهد. در مردان مسن، سطح تستوسترون کاهش یافته و سطح نسبی استروژن بیشتر می‌شود. این‌ عدم تعادل هورمونی ممکن است باعث تحریک رشد سلول‌های پروستات شود و منجر به بزرگ شدن آن گردد.

دی‌هیدروتستوسترون (DHT) یکی از مشتقات هورمون تستوسترون است که در بدن تولید می‌شود. این هورمون در بافت پروستات تجمع یافته و به مرور باعث رشد و بزرگ شدن این غده می‌شود. با افزایش سن، تولید DHT در بدن ادامه دارد و این می‌تواند یکی از عوامل اصلی بزرگ شدن پروستات باشد. وجود سابقه خانوادگی در مردان با BPH می‌تواند خطر بزرگ شدن پروستات را افزایش دهد. عوامل ژنتیکی می‌توانند نقش مهمی در بروز این مشکل داشته باشند. رژیم‌های غذایی پرچرب و کم‌فیبر، کم‌تحرکی و اضافه وزن می‌توانند به مشکلات هورمونی و متابولیک منجر شوند که ممکن است خطر بزرگ شدن پروستات را افزایش دهند. در مجموع، بزرگ شدن پروستات یک وضعیت طبیعی در فرآیند پیری مردان است، اما سبک زندگی سالم و انجام چکاپ‌های دوره‌ای می‌تواند به مدیریت و پیشگیری از علائم و مشکلات مرتبط با این وضعیت کمک کند.

عفونت پروستات

عفونت پروستات یا پروستاتیت به التهاب و عفونت غده پروستات گفته می‌شود که ممکن است ناشی از عفونت باکتریایی یا سایر عوامل باشد. این بیماری می‌تواند در هر سنی رخ دهد و به دو نوع اصلی حاد و مزمن تقسیم می‌شود. پروستاتیت به چهار دسته اصلی تقسیم می‌شود. این نوع عفونت معمولاً به سرعت و به دلیل باکتری‌هایی که وارد پروستات می‌شوند، رخ می‌دهد. علائم آن شدید و نیاز به درمان فوری دارد.

پروستاتیت باکتریایی مزمن به کندی رشد می‌کند و ممکن است مدت زیادی باقی بماند. علائم آن معمولاً خفیف‌تر از پروستاتیت حاد است، اما می‌تواند به مرور زمان عود کند.

پروستاتیت مزمن غیر باکتریایی (سندرم درد لگنی مزمن) شایع‌ترین نوع پروستاتیت است و علت آن به طور کامل مشخص نیست. علائم می‌تواند شامل درد مزمن لگنی و مشکلات ادراری باشد.

در پروستاتیت بدون علامت فرد علائمی از پروستاتیت ندارد، اما ممکن است التهاب پروستات در هنگام آزمایشات پزشکی تشخیص داده شود. این نوع معمولاً نیازی به درمان ندارد.

عمل پروستات چیست

انواع عمل‌های جراحی پروستات

برداشت پروستات از راه مجرای ادراری (TURP):

این روش برای درمان بزرگی خوش‌خیم پروستات (BPH) به کار می‌رود. در این روش، از طریق مجرای ادراری وارد پروستات می‌شوند و بخش‌هایی از بافت اضافی پروستات که باعث انسداد جریان ادرار شده است، برداشته می‌شود. TURP شایع‌ترین روش جراحی برای BPH است و نیازی به برش در ناحیه شکم ندارد.

پروستاتکتومی باز (Open Prostatectomy):

برای موارد پیشرفته‌تر بزرگی پروستات یا سرطان پروستات استفاده می‌شود. در این روش، جراح از طریق یک برش در ناحیه پایین شکم به پروستات دسترسی پیدا می‌کند و تمام یا قسمتی از پروستات را برمی‌دارد. این نوع جراحی بیشتر برای بیمارانی انجام می‌شود که پروستات بسیار بزرگی دارند.

پروستاتکتومی رادیکال (Radical Prostatectomy):

این روش عمدتاً برای درمان سرطان پروستات انجام می‌شود. جراح کل غده پروستات و بافت‌های اطراف آن را برداشته تا از گسترش سرطان به سایر نقاط بدن جلوگیری کند. این جراحی می‌تواند به دو روش باز (برش در ناحیه شکم یا پرینه) و یا با کمک رباتیک انجام شود.

این روش برای برداشتن بافت اضافی پروستات در بیماران با BPH استفاده می‌شود. عمل جراحی پروستات ممکن است با عوارضی مانند مشکلات ادراری، بی‌اختیاری ادرار، و اختلالات نعوظ همراه باشد. مراقبت‌های بعد از عمل شامل مواردی است. بیمار نیاز به استراحت دارد و باید از فعالیت‌های سنگین خودداری کند. برای تقویت عضلات و کمک به بهبود کنترل ادرار توصیه می‌شود. داروهای مسکن و آنتی‌بیوتیک‌ها برای کاهش درد و جلوگیری از عفونت تجویز می‌شوند. در صورت جراحی باز، مراقبت از زخم‌ها مهم است. انتخاب نوع جراحی پروستات بسته به وضعیت بیمار و تشخیص پزشک است. با توجه به هر روش، مزایا، عوارض، و نیازهای پس از عمل متفاوت است، بنابراین مشورت با پزشک برای انتخاب بهترین روش بسیار مهم است.

پروستات خوش خیم چیست

پروستات خوش‌خیم، که به آن هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات (BPH) نیز گفته می‌شود، به بزرگ شدن غیرسرطانی غده پروستات اطلاق می‌شود. بزرگ شدن پروستات در این حالت به دلیل رشد اضافی سلول‌های پروستات اتفاق می‌افتد، اما برخلاف سرطان پروستات، سلول‌ها سرطانی نیستند و به سایر نقاط بدن گسترش نمی‌یابند. بزرگ شدن پروستات می‌تواند بر مجرای ادرار فشار وارد کرده و مشکلاتی ایجاد کند. دقیقاً مشخص نیست که چرا پروستات در برخی مردان با افزایش سن بزرگ می‌شود، اما برخی عوامل ممکن است تأثیرگذار باشند. با افزایش سن، نسبت هورمون‌های جنسی در مردان تغییر می‌کند، که ممکن است باعث رشد پروستات شود. احتمال بروز BPH در مردانی که سابقه خانوادگی این مشکل را دارند، بیشتر است.

هیپرتروفی پروستات چیست

هیپرتروفی پروستات همهن پروستات خوش خیم است (یا همان هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات یا BPH) به بزرگ شدن غیرسرطانی غده پروستات گفته می‌شود. در این حالت، سلول‌های پروستات به طور غیرطبیعی رشد کرده و باعث افزایش حجم پروستات می‌شوند. این وضعیت معمولاً در مردان مسن‌تر رخ می‌دهد و یکی از شایع‌ترین مشکلات بهداشتی در مردان بالای ۵۰ سال است.

آزمایش پروستات برای چیست

آزمایش پروستات معمولاً برای بررسی سلامت پروستات و تشخیص مشکلات مربوط به آن انجام می‌شود. این آزمایش‌ها به پزشکان کمک می‌کنند تا وضعیت پروستات را ارزیابی کرده و هرگونه تغییر یا مشکل را شناسایی کنند. دو آزمایش اصلی برای بررسی پروستات عبارتند از:

آزمایش PSA (آنتی‌ژن اختصاصی پروستات)

این آزمایش برای اندازه‌گیری سطح پروتئینی به نام PSA در خون انجام می‌شود. PSA توسط سلول‌های پروستات تولید می‌شود و سطح بالای آن می‌تواند نشان‌دهنده وجود مشکلاتی مانند هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات (BPH)، عفونت پروستات و سرطان پروستات باشد در حالی که این آزمایش می‌تواند به شناسایی مشکلات پروستات کمک کند، سطح بالای PSA همیشه به معنای وجود سرطان نیست؛ همچنین ممکن است در برخی مردان با سرطان پروستات، سطح PSA بالا نباشد. بنابراین، نتایج PSA ممکن است به آزمایش‌ها و ارزیابی‌های بیشتری نیاز داشته باشد.

 معاینه دیجیتال مقعدی (DRE)

در این روش، پزشک انگشت خود را از طریق مقعد وارد می‌کند تا پروستات را لمس کرده و بررسی کند که آیا توده‌ها، ناهنجاری‌ها یا تغییرات غیرطبیعی در پروستات وجود دارد. این معاینه می‌تواند به تشخیص مشکلاتی مانند سرطان پروستات، بزرگ شدن پروستات و عفونت پروستات کمک کند. این آزمایش همچنین ممکن است در صورت داشتن علائم مشکوک یا افزایش سطح PSA انجام شود.

سنگ پروستات چیست

سنگ پروستات (Prostatic Stones) به سنگ‌های کوچکی اطلاق می‌شود که در غده پروستات تشکیل می‌شوند. این سنگ‌ها ممکن است به‌طور طبیعی در برخی مردان ایجاد شوند و معمولاً هیچ علامت خاصی ندارند، اما در برخی موارد می‌توانند باعث بروز مشکلاتی مانند درد، التهاب یا اختلالات ادراری شوند. سنگ‌های پروستات معمولاً در اثر تجمع مواد معدنی و سایر مواد موجود در مایع پروستات ایجاد می‌شوند. عفونت‌های پروستات (پروستاتیت) می‌توانند باعث تغییر در ترکیب مایع پروستات و در نتیجه ایجاد سنگ‌ها شوند. هنگامی که ادرار به‌طور کامل تخلیه نشود، مواد معدنی ممکن است در پروستات باقی بمانند و سنگ‌ها تشکیل شوند. برخی از بیماری‌ها و التهاب‌های مزمن پروستات می‌توانند شرایط مناسبی برای تشکیل سنگ‌ها فراهم کنند. مشکلاتی مانند بزرگ شدن پروستات یا انسداد مجرای ادرار می‌توانند منجر به تجمع مایعات در پروستات و تشکیل سنگ‌ها شوند. در بسیاری از موارد، سنگ‌های پروستات علائمی ایجاد نمی‌کنند و به‌طور تصادفی در هنگام بررسی‌های پزشکی دیگر شناسایی می‌شوند. اما در مواردی که سنگ‌ها بزرگ یا مشکل‌ساز شوند.

سونوگرافی پروستات چیست

سونوگرافی پروستات یک روش تصویربرداری غیرتهاجمی است که برای بررسی وضعیت پروستات و شناسایی مشکلات مختلف آن استفاده می‌شود. در این روش از امواج صوتی با فرکانس بالا (اولتراسوند) برای تولید تصاویری از پروستات و بافت‌های اطراف آن استفاده می‌شود. این تصویرها به پزشک کمک می‌کنند تا مشکلاتی مانند بزرگ شدن پروستات، توده‌ها، سنگ‌ها، عفونت‌ها و سرطان پروستات را شناسایی کند.

روش‌های پیشگیری از پروستات

پیشگیری از مشکلات پروستات، به ویژه سرطان پروستات و بزرگ شدن خوش‌خیم آن (هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات)، به سبک زندگی سالم و مراقبت‌های بهداشتی بستگی دارد. در حالی که هیچ روش قطعی برای جلوگیری از بیماری‌های پروستات وجود ندارد، چندین اقدام می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به مشکلات پروستات کمک کند.

مصرف مواد غذایی غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها، مانند گوجه‌فرنگی (که حاوی لیکوپن است) و سبزیجات برگ ‌سبز، می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات کمک کند. مصرف چربی‌های غیر اشباع، مانند روغن زیتون و ماهی‌های چرب (مثل سالمون)، به حفظ سلامت پروستات کمک می‌کند. مصرف زیاد گوشت قرمز و فرآوری‌شده می‌تواند با افزایش خطر سرطان پروستات ارتباط داشته باشد. فعالیت بدنی مانند پیاده‌روی، دویدن، شنا و تمرینات وزنه‌برداری می‌تواند به حفظ وزن سالم و کاهش خطر بیماری‌های پروستات کمک کند. سیگار کشیدن می‌تواند خطر ابتلا به سرطان پروستات و دیگر بیماری‌های مرتبط با پروستات را افزایش دهد. مصرف بیش از حد الکل می‌تواند سلامت پروستات را تحت تاثیر قرار دهد.. مردان بالای ۵۰ سال (یا در صورتی که سابقه خانوادگی سرطان پروستات داشته باشند) باید به‌طور منظم آزمایش PSA (آنتی‌ژن اختصاصی پروستات) انجام دهند تا سطح این پروتئین در خون بررسی شود.

سخن پایانی

در نهایت، پروستات یکی از غدد مهم در بدن مردان است که نقش حیاتی در تولید مایع منی و حفظ سلامت سیستم ادراری ایفا می‌کند. مشکلات مختلفی نظیر بزرگ شدن خوش‌خیم پروستات، عفونت‌ها و سرطان پروستات می‌توانند بر عملکرد این غده تأثیر بگذارند و به بروز علائم و مشکلاتی برای فرد منجر شوند. آگاهی از علائم، عوامل خطر و روش‌های پیشگیری از بیماری‌های پروستات می‌تواند به تشخیص زودهنگام و مدیریت بهتر این مشکلات کمک کند. بنابراین، مراقبت‌های بهداشتی منظم، سبک زندگی سالم و مشاوره با پزشک از جمله گام‌های اساسی در حفظ سلامت پروستات و پیشگیری از بیماری‌های مربوطه هستند. داروخانه آنلاین داروقه در تلاش است تا با ارائه اطلاعات مفید و کاربردی و ارائه بهترین محصولات به حفظ و دستیابی سلامت شما کمک کند.

سوالات متداول

علت بزرگ شدن پروستات در جوانی چیست ?

بزرگ شدن پروستات در جوانی می‌تواند به دلیل عواملی مانند اختلالات هورمونی، التهاب مزمن یا عفونت‌های پروستات (پروستاتیت) باشد. این مشکلات معمولاً به‌طور غیرمعمول در مردان جوان رخ می‌دهد، اما می‌تواند تحت تأثیر عوامل ژنتیکی، استرس یا سبک زندگی نادرست نیز باشد.

آیا سونوگرافی برای پروستات ضروری است؟

سونوگرافی پروستات برای بررسی مشکلاتی مانند بزرگ شدن پروستات، عفونت یا سرطان مفید است و معمولاً در صورت نیاز پزشک انجام می‌شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت بروز علائم مانند مشکلات ادراری، درد، یا خون در ادرار یا منی، مراجعه به پزشک ضروری است.

آیا پروستاتیت قابل درمان است؟

بله، پروستاتیت معمولاً با داروهای آنتی‌بیوتیک یا ضد التهاب درمان می‌شود.